του Raul Zibechi (La jornada, 24.10.08)
«Κάτι νέο μαγειρεύεται στη χώρα», λέει ο Αλφρέδο Μολάνο, δημοσιογράφος και κοινωνιολόγος, ο οποίος αντιμετωπίζει συνεχείς διώξεις από το καθεστώτος Ουρίμπε επειδή λέει αυτό που βλέπει και δίνει φωνή σ΄ αυτό που αισθάνονται εκατομμύρια κολομβιανοί, για τους οποίους, τα μέσα ενημέρωσης κρατούν τις πόρτες κλειστές. Δεν το λέει σε ασφαλές περιβάλλον κάποιων κλειστών γραφείων, αλλά σε δημόσιο χώρο, στο Φόρουμ Αλληλεγγύης της Μοράβια, μιας φτωχογειτονιάς του Μεδεγίν. Μια αστική περιφέρεια που έστησαν εκτοπισμένοι από τους συνεχείς πολέμους, που απλώνεται σε μια τεράστια πλαγιά από σκουπίδια και που αποδεικνύεται εξαιρετικά ανθεκτική, χάρη σε ένα εντυπωσιακό εσωτερικό δίκτυο αλληλεγγύης.
Το νέο στοιχείο, είναι το εύρος, η έκταση και το βάθος της διαμαρτυρίας και κυρίως η σύγκλιση των πρωταγωνιστών οι οποίοι καταφέρνουν να βγάλουν «εκτός λογικής» την κυβέρνηση Ουρίμπε. Οι απεργίες που παίρνουν μεγαλύτερη δημοσιότητα στα μέσα ενημέρωσης είναι αυτές του δημόσιου τομέα που αφορούν μισθολογικά αιτήματα, όπως αυτή των δικαστικών, η οποία οδήγησε την κυβέρνηση να κηρύξει τη χώρα σε «κατάσταση εκτάκτου ανάγκης». Ακολούθησαν οι υπάλληλοι του Γενικού Αρχείου του Κράτους, εκπαιδευτικοί, μεταφορείς ιδιοκτήτες μεγάλων φορτηγών και άλλοι δημόσιοι υπάλληλοι οι οποίοι βλέπουν τους μισθούς τους να εξανεμίζονται από τις συνεχείς αυξήσεις των τιμών. Δεν χωράει αμφιβολία πως αυτό που δεν αφήνει τους ισχυρούς να κλείσουν μάτι, είναι η σύγκλιση των από κάτω.
Στις 15 του περασμένου Σεπτέμβρη ξεκίνησε η απεργία 10.000 εργατών στις φυτείες του ζαχαροκάλαμου που βρίσκονται στο διαμέρισμα Βάγιε ντε Κάουκα και οι οποίοι δουλεύουν εξαντλητικά σε συνθήκες φεουδαρχίας. Οι εργάτες, στην πλειοψηφία τους αφροκολομβιανοί, ξυπνούν στις 4 τα χαράματα, δουλεύουν από τις 6 το πρωϊ μέχρι τις 5 το απόγευμα κάτω από έναν τρομακτικό ήλιο και κατά τις 8 το βράδυ φτάνουν στα σπίτια τους, μετά από περίπου 5.400 «ματσετιές» (1) και έχοντας εισπνεύσει τεράστιες ποσότητες καπνού από το κάψιμο που ακολουθεί μετά την κοπή του ζαχαροκάλαμου και glisofato, ισχυρό και δηλητηριώδες φυτοφάρμακο που χρησιμοποιείται στις φυτείες. Κερδίζουν λίγο παραπάνω από τον ελάχιστο μισθό, πληρώνουν από την τσέπη τους την ασφάλειά τους, τα εργαλεία που χρησιμοποιούν, τα ρούχα της δουλειάς και τα μεταφορικά τους. Κάθε απόγευμα, η Παναμερικάνα, εθνικός δρόμος ανάμεσα στο Κάλι και Ποπαγιάν, γεμίζει από ψηλόλιγνες μελαχρινές φιγούρες που παραπαίουν σαν ζόμπι μετά από μια εγκληματικά εξαντλητική ημέρα εργασίας.
Η απεργία των φτωχότερων από τους φτωχούς άφησε έκπληκτους τους πάντες τόσο λόγω της διάρκειάς της όσο και της μαζικής συμμετοχής των μελών του συνδικάτου Sinalcorteros. Για την κυβέρνηση και την Ένωση Καλλιεργητών Ζαχαροκάλαμου η απεργία αποτελεί πρόβλημα καθώς οδήγησε στην εισαγωγή ζάχαρης από το Εκουαδόρ και τη Βολιβία, παρέλυσε την παραγωγή αιθανόλης και ανέβασε την τιμή της βενζίνης
- από τα διαλυμένα μπράτσα των εργατών του ζαχαροκάλαμου βγαίνει η αιθανόλη για τα αυτοκίνητά τους. Ίσως αυτός να ήταν ο λόγος που ο υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας (η ειρωνεία των από πάνω) δήλωσε πως η απεργία δεν αποτελεί έκφραση κοινωνικού προβλήματος αλλά εκδήλωση διαμαρτυρίας εγκληματιών, και κατηγόρησε τους εργάτες πως άφησαν να διεισδύσουν στις γραμμές τους οι FARC.
Οι εργάτες έχουν ως αίτημα να υπογράφουν σύμβαση εργασίας απ΄ ευθείας με τις εταιρείες -σήμερα είναι υποχρεωμένοι να συμμετέχουν σε συνεταιρισμούς που δεν λειτουργούν παρά ως χρηματιστήρια εργασίας για να ρίχνουν τους μισθούς- να πληρώνονται τα μεροκάματα που χάνονται με ευθύνη των εταιρειών όταν αποφασίζουν να διακόψουν τη συγκομιδή καθώς και εκείνα που χάνουν για λόγους υγείας –περίπου 200 εργάτες κάθε χρόνο υφίστανται κάποιας μορφής αναπηρία από εργασιακά ατυχήματα. Απαιτούν, επίσης, να αποσυρθούν οι κινητές πλάστιγγες που ζυγίζουν την παραγωγή «γέρνοντας» προς το μέρος των αφεντικών και οι μηχανές κοπής που κάθε μια αντικαθιστά 150 εργαζόμενους, καθώς και αύξηση μισθών κατά 30%.
Την επέτειο των 516 χρόνων αντίστασης, στις 12 του περασμένου Οκτώβρη, ξεκίνησε η Μίνγκα (2) των Λαών που ξανάπιανε το νήμα του Πρώτου Περιφερόμενου Συνεδρίου των Λαών για τη Ζωή, τη Χαρά, τη Δικαιοσύνη, την Ελευθερία και την Αυτονομία, το οποίο πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβρη του 2004 και από το οποίο προέκυψε ως Ιθαγενική και Λαϊκή Προσταγή: αγώνας ενάντια στο Σύμφωνο Ελεύθερου Εμπορίου με τις ΗΠΑ, ένα σύμφωνο «ανάμεσα σε αφεντικά και ενάντια στους λαούς», κατάργηση των συνταγματικών μεταρρυθμίσεων που υποβάλλουν τους λαούς σε αποκλεισμούς και εξαφάνιση, «φτάνει πια τόσος τρόμος από το Σχέδιο Κολομβία (…) που η επέλασή του στη γη μας σκορπίζει το θάνατο και προκαλεί χιλιάδες εκτοπισμένους», τήρηση των συμφωνιών που υπέγραψαν με το Κράτος με αφορμή την σφαγή του Νίλου το 1991, όπου δολοφονήθηκαν 20 ιθαγενείς Νάσα, και διαμόρφωση μιας Ατζέντας των Λαών, η οποία θα προκύψει «όταν θα μοιραστούμε και θα νοιώσουμε σαν δικό μας τον πόνο και τον παλμό, και άλλων λαών και αγώνων».
Η Μίνγκα, συλλογική δουλειά στον κόσμο των Άνδεων, ξεκίνησε στη μια πλευρά της Παναμερικάνα (στον Δήμο Λα Μαρία, Πιενταμό) όπου, πάνω από 10.000 ιθαγενείς, κυρίως Νάσα, οι οποίοι είναι οργανωμένοι στην CRIC (Περιφερειακό Ιθαγενικό Συμβούλιο της Κάουκα) και την ACIN (Ένωση Ιθαγενικών Αρχών της Βόρειας Κάουκα), εγκατέστησαν μια Περιοχή Ειρήνης, Συνύπαρξης και Διαλόγου. Στη συνέχεια έκοψαν την εθνική οδό γεγονός που προκάλεσε βίαιη καταστολή από τις Ένοπλες Δυνάμεις και άφησε πίσω της 2 νεκρούς και πάνω από 90 τραυματισμένους ιθαγενείς, στην πλειοψηφία τους από σφαίρες. Η βίαιη καταστολή δεν κατάφερε να τους διαλύσει, αντίθετα, προκάλεσε την πλατύτερη στήριξη της Κολομβίας των από κάτω.
Μετά την αποτυχία των διαπραγματεύσεων με τις αρχές, η Μίνγκα ξεκίνησε πορεία προς την πόλη Κάλι όπου θα ενωθούν με τους απεργούς εργάτες του ζαχαροκάλαμου και άλλους τομείς εργαζομένων που συμμετέχουν στην CUT (3). 12.000 ιθαγενείς προστατευόμενοι από την Ιθαγενική Φρουρά που οι ίδιοι έχουν οργανώσει προβλέπεται να φτάσουν στις 27 Οκτωβρίου στην τρίτη σε μέγεθος πόλη της χώρας αφού πορευτούν 100 χιλιόμετρα μέσα από πλούσιες πεδιάδες στρωμένες με ζαχαροκάλαμο. Το πιο σημαντικό στοιχείο είναι το γεγονός πως, η Μίνγκα των Λαών μετατρέπεται σε πόλο διάθρωσης των από κάτω χωρίς γραφειοκρατικούς μηχανισμούς, συνάντηση σε δρόμους αγώνα, σύγκλιση πολλαπλών χειμάρρων που αρχίζουν να διαμορφώνουν την τεράστια κοίτη της Άλλης Κολομβίας. Ένας από τους χειμάρρους, η απεργία που κήρυξε η CUT για τις 24 του Οκτώβρη.
Οι καταγγελίες είναι εντυπωσιακές. Μόνον οι ιθαγενείς καταγγέλλουν ότι τα τελευταία 6 χρόνια της κυβέρνησης Ουρίμπε, δολοφονήθηκαν 1.243 (χίλιοι διακόσιοι σαράντα τρεις) ιθαγενείς από τους πάνω από 100 ιθαγενείς λαούς που υπάρχουν στην Κολομβία και 54.000 εκτοπίστηκαν από τα εδάφη τους. Τις τελευταίες 15 ημέρες οι νεκροί φτάνουν ήδη τους 19. «Όλοι είμαστε εργάτες ζαχαροκάλαμου, όλοι είμαστε ιθαγενείς» αναφέρει ανακοίνωση της ACIN. Η εμπειρία από την μακρά ιστορία αγώνων του λαού Νάσα, έχει δείξει πως «κανένας κοινωνικός τομέας από μόνος του δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τις πολιτικές εκμετάλλευσης
και καθυπόταξης που, εκείνοι που βρίσκονται στην εξουσία, επιβάλλουν».
Η Μίνγκα είναι ο τρόπος που οι από κάτω αποφάσισαν «να συγχρονίσουν τον λόγο και να τον μετατρέψουν σε δρόμο». Κάνουν μόλις τα πρώτα τους βήματα. Και είναι βήματα που χαράζουν πορεία και αφήνουν ίχνη.-
1.- Ματσέτα: το σημαντικότερο εργαλείο των αγροτών της
Αμερικανικής Ηπείρου, κάτι σαν δρεπάνι αλλά σε σχήμα μεγάλου
μαχαιριού.
2.- Μinga: συλλογική εργασία για τους ιθαγενείς λαούς της περιοχής των
Άνδεων.
3.- CUT: Γενική Ένωση Εργαζομένων, η δυναμικότερη από τις
υπάρχουσες συνδικαλιστικές ομοσπονδίες.
