Η Γκελαγκέτσα είναι μια παραδοσιακή φιέστα των ιθαγενών Ζαποτέκων. Είναι προϊσπανική γιορτή και έχει σχέση με τη σοδειά του καλαμποκιού. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια είχε μετατραπεί σε ένα εμπορικό πανηγύρι, που απευθυνόταν κυρίως στους τουρίστες.
Πέρυσι, όμως, η επίσημη Γκελαγκέτσα δεν πραγματοποιήθηκε. Η πόλη της Οαχάκα ήταν κατειλημμένη – ήταν οι μέρες της «κομμούνας της Οαχάκα». Αντ΄ αυτής, η ΑPPO (η Λαϊκή Συνέλευση των Λαών της Οαχάκα – το συντονιστικό όλων των πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων που έδωσαν την περυσινή μάχη και που συνεχίζει τον αγώνα) οργάνωσε τη δική της «Λαϊκή Γκελαγκέτσα». Εφέτος, η ΑΡΡΟ και οι δάσκαλοι προσπάθησαν να κάνουν το ίδιο. Την Κυριακή 15 Ιουλίου, χιλιάδες άνθρωποι μαζεύτηκαν στην κεντρική πλατεία της Οαχάκα, κηρύσσοντας την έναρξη τις Λαϊκής Γκελαγκέτσα, σε ένα μείγμα γιορτής και αγωνιστικότητας που ξανάδινε, ταυτόχρονα, στη λέξη το νόημά της. Γκελαγκέτσα, σημαίνει προσφέρω, δίνω.
Την επόμενη μέρα, Δευτέρα, χιλιάδες άνθρωποι (περίπου σε 10.000 υπολογίστηκαν) ξεκίνησαν μια πορεία μέσα στην πόλη με κατεύθυνση τον τόπο όπου παραδοσιακά πραγματοποιείται η φιέστα της Γκελαγκέτσα, στα όρια της Οαχάκα. Άντρες, γυναίκες, παιδιά, ντυμένοι με παραδοσιακές στολές και με μουσικές μπάντες, άρχισαν να ανεβαίνουν τον λόφο, τραγουδώντας, χορεύοντας, φωνάζοντας συνθήματα υπέρ της ΑΡΡΟ και του συνδικάτου των δασκάλων. Ωστόσο, οι βουλές του κυβερνήτη της Οαχάκα Ουλίσες Ρουίζ, ο οποίος βαρύνεται με τους φόνους, τις εξαφανίσεις και την καταστολή της περυσινής χρονιάς, ήταν διαφορετικές.
Φοβούμενος μην τυχόν «διαταραχθεί» η επίσημη Γκελαγκέτσα, η οποία πραγματοποιείται την επόμενη Δευτέρα, έδωσε εντολή στην αστυνομία και στον στρατό να διαλύσει την πορεία. Και ξαφνικά ο φασισμός απέκτησε πρόσωπο. Δεκάδες δακρυγόνα, ξύλο, κυνηγητό άρχισαν να αφήνουν πίσω τους τραυματίες και συλληφθέντες. Η αστυνομία δεν σταμάτησε στην «προστασία» του χώρου της Γκελαγκέτσα. Κατέβηκε μέσα στην πόλη, πνίγοντάς τη στα δακρυγόνα. Είναι σχεδόν επιβεβαιωμένη η χρήση πλαστικών σφαιρών, ενώ υπάρχουν και αναφορές για πραγματικά πυρά – κάτι το οποίο η αστυνομία της Οαχάκα συνηθίζει να το κάνει στις συγκρούσεις της με την ΑΡΡΟ και τον κόσμο που διαμαρτύρεται.
Τελικός απολογισμός: περίπου 60-70 τραυματίες, τρεις σοβαρά, ένας σε κρίσιμη κατάσταση με ρήξεις σπλάχνων και βαριές κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις. Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές υπάρχει πληροφορία για έναν νεκρό, κάτι ωστόσο που δεν έχει επιβεβαιωθεί ακόμα. Οι συλλήψεις φτάνουν τις 46. Για πολλούς η αστυνομία δεν δίνει στοιχεία, κάτι που κάνει τον κόσμο του κινήματος να μιλάει ήδη για εξαφανισμένους (οι «εξαφανίσεις» είναι μια από τις πιο συνήθεις πρακτικές της αστυνομίας και του στρατού εδώ στην Οαχάκα). Σήμερα, Τετάρτη, συνεδριάζουν οι δάσκαλοι και η ΑΡΡΟ, για να δουν πως θα συνεχίσουν των αγώνα τους. Το μόνο που μένει να πούμε είναι πως ο αγώνας στην Οαχάκα, μπορεί να έχει φύγει για λίγο από τις πρώτες σελίδες (αν και αυτές τις μέρες επανήλθε «θριαμβευτικά»), αλλά ποτέ δεν σταμάτησε. Άλλωστε, τα αιτήματα δεν έχουν ικανοποιηθεί και παραμένουν τα ίδια: Να φύγει ο δολοφόνος κυβερνήτης Ουλίσες Ρουίζ, να σταματήσουν οι διώξεις των αγωνιστών, να ικανοποιηθούν τα συνδικαλιστικά αιτήματα των δασκάλων και των άλλων εργαζομένων, και, πάνω απ΄ όλα, να απελευθερωθούν οι πολιτικοί κρατούμενοι, των οποίων ο αριθμός αυξάνεται διαρκώς.
Η Οαχάκα ήταν μια από τις πιο τουριστικές πόλεις του Μεξικού. Ήταν η πόλη της χαράς. Εδώ και έναν χρόνο έγινε και η πόλη της αντίστασης και του αγώνα. Αλλά και της τρομοκρατίας. Όσοι έχουν ζήσει την κεντρική πλατεία της Οαχάκα σε άλλες εποχές, τότε που αντηχούσε από τραγούδια και μουσικές, θα δυσκολευτούν να την αναγνωρίσουν σήμερα. Εχτές το βράδυ έγινε εκεί προβολή ενός ντοκιμαντέρ για τα περσινά γεγονότα. Πριν τελειώσει, η πλατεία είχε αρχίσει να περικυκλώνεται από φορτηγάκια με αστυνομικούς. Καθώς άδειαζε από κόσμο, με τη λήξη της προβολής, παντού έπεφτε σιωπή και τα φώτα των περιπολικών, έτσι όπως τα διαθλούσε το ψιλόβροχο, έδιναν στην πόλη την άγρια εικόνα που μας περιέγραψε μια συντρόφισσα, κλαίγοντας από δακρυγόνα και οργή: «Πάει η Οαχάκα που ξέρατε. Τόσος φόβος. Τόσος θάνατος… ». Κι ωστόσο, μέσα σε όλα αυτά, συναντήσαμε ανθρώπους αισιόδοξους, που λένε πως θα νικήσουν. Το πιστεύουν πως θα νικήσουν. Το ξέρουν.
Οαχάκα, 18 Ιουλίου 2007
Κ. Α. περιοδικό Resistencias
Κ. Α. περιοδικό Resistencias
