Το πρωί της Τετάρτης 27 Οκτωβρίου πέθανε ο ισχυρότερος, έως το θάνατό του, πολιτικός άνδρας της Αργεντινής, Νέστορ Κίρτσνερ. Διατέλεσε πρόεδρος της χώρας το διάστημα 2003-2007. Στη συνέχεια παρέδωσε το δαχτυλίδι της διαδοχής στη γυναίκα του και τωρινή πρόεδρο Κριστίνα Φερνάντεζ Κίρτσνερ και ο ίδιος εκλέχτηκε βουλευτής, παραμένοντας, όμως, ο βασικός πολιτικός παράγοντας της χώρας. Ετοιμαζόταν να επανέλθει στην προεδρία –οι δημοσκοπήσεις του έδιναν άνετη νίκη- στις εκλογές του 2011.
Θα μπορούσαμε να παραθέσουμε τα θετικά και τα αρνητικά της θητείας του και να αφήσουμε τον καθένα να βγάλει μόνος του τα συμπεράσματά του. Τα πράγματα, όμως, δεν είναι έτσι απλά. Οι εκατοντάδες χιλιάδες λαϊκού κόσμου, που μέσα σε συνεχή βροχή περίμεναν για τον τελευταίο αποχαιρετισμό και η γενικευμένη θλίψη που σκεπάζει τη χώρα, μας βάζουν μπροστά σε δύσκολα ερμηνεύσιμες καταστάσεις. Όπως αναρωτήθηκε μια αριστερή αγωνίστρια «γιατί είμαι θλιμμένη, αφού είμαι μαρξίστρια;». Δεν υπάρχει εύκολη απάντηση. Βλέποντας κανείς τα χαμόγελα της σκληρής αργεντίνικης δεξιάς αναρωτιέται κανείς μήπως ο Κίρτσνερ ήταν κάποιος σαν τον Τσάβες. Η απάντηση είναι κατηγορηματικά όχι, άλλωστε λέγεται ότι είπε στον τελευταίο «Ούγκο, σταμάτα να γ...σαι με το σοσιαλισμό».
Ο Κίρτσνερ, ως ένας γνήσιος περονιστής, οσφράνθηκε τις ελπίδες της Αργεντινής για αναγέννηση μετά τη μεγαλύτερη κρίση που γνώρισε η χώρα. Ανέλαβε την προεδρία, σε μια ιδιαίτερη στιγμή για την Αργεντινή, μετά από τη λαϊκή εξέγερση του 2001 και την αποτυχία των δεξιών περονιστών να εξασφαλίσουν με τη βία την κυβερνησιμότητα της χώρας. Το πολιτικό σύστημα είχε απολέσει κάθε λαϊκή νομιμοποίηση. Ήταν ό,τι πιο «φιλολαϊκό» μπορούσε να προσφέρει εκείνη τη στιγμή το πολιτικό και οικονομικό κατεστημένο. Ήταν τέτοια η αποδοχή της πολιτικής του από μεγάλα λαϊκά στρώματα, που γύρω του οικοδομήθηκε ένα ολόκληρο κίνημα, ο ονομαζόμενος «κιρτσνερισμός». Στο κίνημα αυτό βρέθηκαν το μεγαλύτερο μέρος της οργανωμένης και ανοργάνωτης εργατικής τάξης, οι περισσότερες οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, μεγάλες οργανώσεις του κινήματος των ανέργων αλλά και μέρος της αστικής τάξης.
Οι αλλαγές στη χώρα
Ο Κίρτσνερ άλλαξε πολλά πράγματα, για να μην αλλάξει τελικά τίποτα στη χώρα. Ακόμα και αυτές, όμως, οι ανολοκλήρωτες αλλαγές ήταν ικανές για να φτιάξουν ένα μύθο γύρω από το πρόσωπό του.
Πήγε κόντρα στην διείσδυση και την πολιτική των ΗΠΑ στη Νότια Αμερική, αλλά δεν θέλησε να μπει στην απόπειρα ενοποίησης της Λατινικής Αμερικής που προωθεί ο Τσάβες. Συνέχισε την πολιτική μη πληρωμής και επαναδιαπραγμάτευσης του δημόσιου χρέους αλλά τελικά πλήρωσε όλα τα χρωστούμενα στο ΔΝΤ και με υπόδειξη του τελευταίου, μέρος του ιδιωτικού, με σκοπό να επανέλθει η χώρα στις διεθνείς αγορές ομολόγων. Για πρώτη φορά μετά το τέλος της δικτατορίας βασανιστές βρέθηκαν στη φυλακή. Αλλά αυτό αφορούσε μόνο ένα 5% των κατηγορούμενων, ενώ συνεχίζεται η ατιμωρησία σε περιπτώσεις αστυνομικών δολοφονιών. Στα χρόνια του Κίρτσνερ, η χώρα γνώρισε μεγάλη οικονομική ανάπτυξη. Η ανεργία μειώθηκε κατά πολύ και υπήρξε εκτεταμένο πρόγραμμα κρατικών επιδοτήσεων στους ασθενέστερους. Από την άλλη, το 40% των εργαζόμενων βρίσκονται στη μαύρη εργασία και ο μέσος μισθός καλύπτει μόλις τις μισές οικογενειακές ανάγκες. Από την άλλη, τα κέρδη των εταιριών εκτοξεύθηκαν με αποτέλεσμα να αυξηθούν οι οικονομικές ανισότητες. Ο Κίρτσνερ, δεν αντιμετώπισε με ιδιαίτερη καταστολή τις λαϊκές κινητοποιήσεις, αλλά με τη δολοφονία του φοιτητή Φερέιρο από τη φιλοκιρτσνερική εργατική γραφειοκρατία, φανερώνει το βαθμό ευθύνης του Κίρτσνερ που, για κυνήγι των ψήφων, ανέχθηκε τη μαφιόζική δράση της. Σε αυτά και σε άλλα θέματα η πολιτική των Κίρτσνερ κινήθηκε στην ανασυγκρότηση της αστικής πολιτικής νομιμότητας. Αυτό που δεν μπόρεσε να το κάνει η δεξιά με τη βία, το έκαναν με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο, μέσω της ικανοποίησης μέρους των λαϊκών αιτημάτων.
Η επικείμενη πολιτική κρίση
Είναι αναμφισβήτητο ότι η απρόσμενη και πρώιμη απώλεια του Κίρτσνερ θα έχει τεράστιο αντίκτυπο στην πολιτική ζωή της χώρας. Το πολιτικό πάζλ της χώρας είναι αρκετά περίπλοκο. Το σημαντικό είναι ότι με την απουσία του Κίρτσνερ, η δεξιά νιώθει πιο δυνατή και έτοιμη να επιτεθεί στη Φερνάντεζ. Φαίνεται αρκετά δύσκολο, η τελευταία να μπορέσει μόνη της να επιβληθεί απέναντι σε μια δεξιά, που αν και πολυκερματισμένη και με πολλά αντιμαχόμενα στελέχη, ενωμένη έχει την πλειοψηφία στις κάλπες. Το κύρος του Κίρτσνερ κατόρθωνε να επιβάλλεται πάνω στην πολυκέφαλη δεξιά. Συνεπώς, δύο είναι τα προς απάντηση ερωτήματα: αν θα μπορέσει να κρατήσει ενωμένο η Φερνάντεζ τον «κιρτσνερισμό» και αν θα μπορέσει να ενοποιηθεί η δεξιά πίσω από ένα ή δύο πολιτικά πρόσωπα.
Είναι προς το συμφέρον του λαού να ανοίξει τώρα μια κρίση στο εσωτερικό του αστικού πολιτικού συστήματος Αγωνιστές της κοινωνικής αριστεράς από το Λαϊκό Μέτωπο Ντάριο Σαντιγιάν -η μεγαλύτερη και αυτόνομη από κόμματα, συνδικάτα και κρατικές δομές συσπείρωση οργανώσεων των πικετέρος- θεωρούν ότι δεν είναι η καλύτερη στιγμή, διότι πολλές κοινωνικές οργανώσεις βρίσκονται σε φάση ανασυγκρότησης -αυτό δεν ισχύει για τις μικρές ομάδες της κομματικής αριστεράς, που είναι πάντα έτοιμες για τη μεγάλη μάχη. Το γιατί πάντα βγαίνουν ηττημένες, δεν φαίνεται να τις απασχολεί ιδιαίτερα. Η κοινωνική αριστερά θα επιθυμούσε μέσα σε ένα κλίμα σχετικής κοινωνικής σταθερότητας από την μία να πιέσει την κυβέρνηση να διευρύνει τις παροχές στα λαϊκά στρώματα, να απαλλαγεί από ό,τι χειρότερο υπάρχει στον περονισμό (μαφιόζικα και γραφειοκρατικά συνδικάτα και τοπικοί δήμαρχοι-πάτρωνες) και να σταματήσει την αστυνομική αλλά και εργοδοτική ατιμωρησία. Από την άλλη να συνεχίσει την αναζήτηση ενός εναλλακτικού-αντιπολιτευτικού πολιτικού προγράμματος για τη χώρα. Θεωρούν ότι για να αντέξει το ανταγωνιστικό κίνημα τις επιθέσεις της δεξιάς και για να υπερασπίσει τις δύσκολα αποκτημένες και ανολοκλήρωτες εργατικές και λαϊκές κατακτήσεις, δεν έχει σημασία τόσο να είναι κανείς με τον «κιρτσνερισμό» ή εναντίον του, αλλά να έχει με καθαρότητα αντιληφθεί από πού έρχεται ο εχθρός. Ενώ το κίνημα συνεχίζει την επεξεργασία της αναγκαίας εναλλακτικής πρότασης, θα χρειαστεί με διαύγεια να καθορίσει από πια χαρακώματα θα δώσει τις μάχες του.
Νίκος Μανωλάς, ομάδα Resistencias
