Ομάδα αντιπληροφόρησης σχετικά με τα κινήματα και τις αντιστάσεις στον κόσμο. Ιστολόγιο υπό διαρκή κατασκευή.

7 Νοε 2010

ΣΧΕΣΕΙΣ KINAΣ – ΑΦΡΙΚΗΣ: Η βελούδινη οικονομική διείσδυση αρχίζει να γρατζουνάει



 άρθρο στην εφημερίδα ΕΠΟΧΗ

Πιθανότατα οι ιστορικοί του μέλλοντος θα την καταγράψουν ως την πιο αθόρυβη και αποτελεσματική μέθοδο οικονομικής διείσδυσης, τουλάχιστον όπως εκδηλώθηκε στα αρχικά της στάδια. Χωρίς φανφάρες και φουσάτα, ιεραπόστολους ή ιδεολογικές προφάσεις οποιασδήποτε χροιάς, το κινέζικο κεφάλαιο φαίνεται ότι βρήκε τον δικό του μοναδικό τρόπο ν’ ανοιχτεί στον κόσμο και ειδικότερα στην Αφρική. Τηρώντας αυστηρά γραμμή πολιτικής ουδετερότητας και με μοναδικό όπλο τις επενδύσεις, μέσα σε δυο δεκαετίες έχει καταφέρει να απλωθεί σε ολόκληρο το γεωγραφικό πλάτος και μήκος της ηπείρου, από την Αλγερία μέχρι τη Νότια Αφρική, κι από τη Σενεγάλη μέχρι την Αιθιοπία, εξασφαλίζοντας σημαντική παρουσία σε χώρες με τα πιο ποικίλα καθεστώτα και τις πιο διαφορετικές ιστορικές διαδρομές. Σε αντίθεση με τους άλλους ισχυρούς πλανητικούς «παίκτες» που κατά κανόνα συνδέουν τις επενδύσεις τους με τον πολιτικό έλεγχο που θα τις διασφαλίσει, οι Κινέζοι δεν δείχνουν να διακατέχονται από ανάλογες προκαταλήψεις. «Business comes first« («Οι μπίζνες προηγούνται») και η έμπρακτη αποχή από κάθε ανάμειξη σε ζητήματα εσωτερικής πολιτικής είναι ένα κλειδί που φαίνεται να ανοίγει όλες τις πόρτες.
Από το κινέζικο ενδιαφέρον δεν διαφεύγουν – τουναντίον – ούτε ακραία διεφθαρμένα καθεστώτα όπως αυτό της Νιγηρίας, ούτε εξόχως ασταθείς περιοχές όπως τα σπαρασσόμενα από εμφύλιους πολέμους Κονγκό και Σουδάν. Σ’ αυτά τα τρία κράτη εξάλλου βρίσκεται συγκεντρωμένη η ναυαρχίδα των κινεζικών επενδύσεων στην Αφρική - πάνω από 5 δισ. δολάρια στο καθένα - ποσά κολοσσιαία για αφρικανικά δεδομένα, αν σκεφτεί κανείς ότι το ΑΕΠ του Κονγκό για παράδειγμα ανήλθε μόλις στα 11,5 δισ. δολάρια το 2008. Το πετρέλαιο πρωτίστως, αλλά και άλλες δυσεύρετες πρώτες ύλες, απαραίτητες στην εκρηκτικά αναπτυσσόμενη κινεζική βιομηχανία αιτιολογούν το ρίσκο.
Η κορυφή του παγόβουνου
Αν ωστόσο είναι αδιαμφισβήτητη η πλήρης αδιαφορία των Κινέζων ιθυνόντων για τα κοινωνικά μοντέλα και τους ιδεολογικούς προσανατολισμούς των κυβερνήσεων με τις οποίες συνεργάζονται, φαίνεται ότι στον τομέα των εργασιακών σχέσεων έχουν ξεκάθαρη άποψη και προσπαθούν μάλιστα να την επιβάλουν δυναμικά. Την περασμένη Κυριακή, Η Εποχή δημοσίευσε άρθρο για τη Ζάμπια όπου έντεκα εργάτες σε ορυχείο κινεζικών συμφερόντων πυροβολήθηκαν από μπράβους της εταιρείας επειδή τόλμησαν να διαμαρτυρηθούν για ζητήματα μισθολογικά. Το περιστατικό αυτό δεν είναι ωστόσο παρά η (ακραία) κορυφή του παγόβουνου. Από τις πιο διαφορετικές γωνιές της ηπείρου πληθαίνουν οι καταγγελίες για συστηματική παραβίαση εργατικών δικαιωμάτων από τις κινεζικές επιχειρήσεις. Απλήρωτες υπερωρίες, προσλήψεις χωρίς γραπτές συμφωνίες, αυθαίρετες περικοπές μεροκάματων. Στην Κένυα, αγρότες μπλοκάρανε έργα οδοποιίας απαιτώντας νερό για τα κοπάδια τους. Ο Κινέζος εργολάβος είχε κλείσει την πρόσβαση στο μοναδικό πηγάδι της περιοχής με το αιτιολογικό ότι βρισκόταν μέσα στην ακτίνα του εργοταξίου. Οι κοινότητες των Τουαρέγκ στον βόρειο Νίγηρα - μάλλον όχι τυχαία - έχουν μετονομάσει σε Γκουαντάναμο την κινεζική εταιρεία εξόρυξης ουρανίου SOMINA που δραστηριοποιείται εκεί. Ενώ στη Ναμίμπια, κάποιοι εργάτες που ζήτησαν άδεια ασθενείας άκουσαν έκπληκτοι τον Κινέζο διευθυντή να τους νουθετεί «να υπομένουν τώρα ώστε να μπορέσουν οι ερχόμενες γενιές ν’ απολαύσουν καλύτερα τη ζωή».
Η αυξανόμενη δυσφορία απέναντι σ’ αυτές τις πρακτικές σε μια ήπειρο που δεν φημίζεται δα για το υψηλό επίπεδο σεβασμού των εργατικών δικαιωμάτων, αποτελεί ακόμα μεγαλύτερο κόλαφο για την κινεζική εργοδοσία. Όσο για τις αντιδράσεις των γηγενών, εκτός από τις συλλογικές μορφές δράσης, έχουν αρχίσει να ακολουθούν και πιο αμφιλεγόμενους δρόμους. Στην Αγκόλα για παράδειγμα, καταγράφεται τελευταία μια έντονα αυξητική τάση στοχευμένων ληστειών και απαγωγών σε βάρος της πολυπληθούς κινεζικής παροικίας. Το σίγουρο είναι ότι όλα τα σημάδια συνηγορούν ότι το σινο-αφρικανικό ειδύλλιο έχει πλέον αρχίσει να ξεθωριάζει.

Ισαβέλλα Μπερτράν,
ομάδα Resistencias