ANGEL GUERRA CABRERA
Η διεθνιστική δράση της Κούβας κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα στην Αφρική, είχε τεράστιο αντίκτυπο στη σύγχρονη ιστορία αυτής της βασανισμένης ηπείρου, καθώς και σε παγκόσμια κλίμακα. Ωστόσο, η διήγηση των γεγονότων και η έντιμη αποτίμησή τους δεν έχουν ακόμα γίνει. Εξαιτίας αυτού του ελλείμματος πληροφόρησης, επωφελούνται τα προπαγανδιστικά μέσα ενημέρωσης του ιμπεριαλισμού, που προσπαθούν να απαξιώσουν αυτό το σπουδαίο γεγονός, διότι αποκαλύπτει δυο ενοχλητικές αλήθειες: την αυτονομία της Κούβας απέναντι στην τότε ΕΣΣΔ και τον συστηματικό αλτρουισμό που χαρακτήριζε την κουβανική εξωτερική πολιτική, καθώς και την ευθύνη της Ευρώπης και των ΗΠΑ για το ότι υπερασπίστηκαν την αποικιοκρατία μέχρι την τελευταία στιγμή.
Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντική η ερευνητική δουλειά που έκανε πάνω σ’ αυτό το θέμα ο Βορειοαμερικανός με ιταλική καταγωγή Piero Gleijeses, που γύρισε τον κόσμο αναζητώντας μαρτυρίες και ντοκουμέντα και που βυθίστηκε για χρόνια στα αρχεία των ΗΠΑ, της πρώην ΕΣΣΔ και της Κούβας για να στηρίξει τις θέσεις του. Όπως εξηγεί ο Gleijeses, η δουλειά του ήταν πολύ πιο περίπλοκη από αυτήν ενός ιστορικού του κυρίαρχου ρεύματος, που μπορεί να στηρίζει ανέξοδα τις θέσεις του χρησιμοποιώντας δευτερογενείς πηγές ή απλά και μόνο τις εικασίες των «πολιτικά ορθών» διανοούμενων και δημοσιογράφων που δεν υπόκεινται στη βάσανο της κριτικής.
Λίγοι γνωρίζουν για τη στρατιωτική και ανθρωπιστική συνεργασία της Κούβας με το αλγερινό απελευθερωτικό κίνημα. Ούτε και το ότι το 1963, μια κουβανική στρατιωτική δύναμη αναχαίτισε την επίθεση που εξαπέλυσε ο βασιλιάς του Μαρόκου Χασάν ο 2ος, με βορειοαμερικάνικη παρότρυνση και στήριξη, ενάντια στο νεοσύστατο αλγερινό κράτος, με σκοπό να προσαρτήσει την πλούσια γειτονική περιοχή του Τιντούφ. Αν πετύχαινε το σχέδιο των Μαροκινών, θα πλήγονταν καίρια η μόλις πρόσφατα ανεξάρτητη Αλγερία. Επίσης, σε εκείνη τη χώρα πρωτοεκδηλώθηκε η κουβανική αλληλεγγύη στον τομέα της υγείας με δεκάδες γιατρούς, που σήμερα έχει επεκταθεί σε διάφορες χώρες του Τρίτου Κόσμου με 30 χιλιάδες ιατρικό προσωπικό.
Ανάλογη άγνοια υπάρχει γύρω από την υλική στήριξη που παρείχε η Αβάνα στο Λαϊκό Κίνημα για την Απελευθέρωση της Αγκόλας (MPLA) και στο Αφρικανικό Κόμμα για την Ανεξαρτησία της Γουινέας και του Πράσινου Ακρωτηρίου (PAIGC). Εκατοντάδες μαχητές και στελέχη αυτών των κινημάτων εκπαιδεύτηκαν και έτυχαν συμβουλευτικής υποστήριξης από Κουβανούς διεθνιστές στρατιωτικούς, κατά την περίοδο μεταξύ 1965 και 1976, όταν οι περιοχές αυτές απελευθερώθηκαν, μετά την πορτογαλική Επανάσταση των Γαριφάλων. Αυτό είναι ένα γεγονός που αναγνωρίζουν οι πρωταγωνιστές του προοδευτικού και αντιφασιστικού στρατιωτικού κινήματος στην Πορτογαλία, το οποίο σφυρηλατήθηκε μέσα από την τραυματική εμπειρία που απέκτησε από τον αντιαποικιακό αγώνα του MPLA, του PAIGC και του Μετώπου για την Απελευθέρωση της Μοζαμβίκης. Αυτό που μένει είναι να αναλυθεί σε ποιο βαθμό επηρέασε ο ενεργός κουβανικός διεθνισμός αυτά τα γεγονότα, λαμβάνοντας υπόψη ότι εκτός από τη στρατιωτική συνεργασία, η Κούβα ήταν ένα από τα λίγα μη αφρικανικά κράτη που διατήρησε σταθερά μια πολιτική αλληλεγγύης με τα αντιαποικιοκρατικά κινήματα στα διεθνή φόρα.
Σε αυτό το πλαίσιο αποκτά μεγάλη σημασία η παρουσία του Τσε Γκεβάρα στο πρώην βελγικό Κογκό, καθώς και η υποδομή που παρείχε η Κούβα στην αποστολή του, όπως και σε άλλα απελευθερωτικά κινήματα στην Αφρική.
Η κορύφωση αυτής της φάσης της κουβανικής αλληλεγγύης με την Αφρική ήρθε κάποια χρόνια αργότερα. Ο πιο άμεσος προάγγελός της είναι η συντριπτική ήττα των βορειοαμερικάνικων σχεδίων για αποτροπή της ανεξαρτησίας της Αγκόλας, το 1976. Στην Κούβα ακολουθούνταν πάντα η αρχή της εθελοντικής συμμετοχής των διεθνιστών, στρατιωτών ή πολιτών, και εκείνη την περίοδο πάνω από 300 χιλιάδες πολίτες είχαν δηλώσει συμμετοχή στον πόλεμο της Αγκόλας. Με αυτή την ηθική δύναμη, 36 χιλιάδες Κουβανοί οργανωμένοι σε στρατιωτικούς σχηματισμούς πέρασαν τον Ατλαντικό και σύντριψαν, μαζί με τους Αγκολέζους συντρόφους τους, τη διπλή εισβολή Ευρωπαίων μισθοφόρων και στρατευμάτων του αιματοβαμμένου καθεστώτος Μομπούτου από το Βορρά και δυνάμεων του ρατσιστικού καθεστώτος της Πραιτόρια από το Νότο.
Μετά από έντεκα χρόνια, μια νέα απόπειρα των Νοτιοαφρικανών φασιστών να κατακτήσουν την Αγκόλα, κάνοντας μια άνευ προηγουμένου στρατιωτική κινητοποίηση, τσακίστηκε από πολυάριθμες κουβανικές δυνάμεις που είχε στείλει η Αβάνα. Η κουβανική νίκη δεν εξασφάλισε μόνο την ανεξαρτησία της Αγκόλας, αλλά επίσης την απελευθέρωση της Ναμίμπιας και το τέλος του απαρτχάιντ, όπως το διακήρυξε στα Ηνωμένα Έθνη ο πρόεδρος της νέας Νότιας Αφρικής Νέλσον Μαντέλα, και το οποίο αποτελεί μια εξέλιξη που η Ουάσιγκτον και τα τσιράκια της θέλουν να βλέπουν σαν κάτι που έπεσε από τον ουρανό.
Για την μετάφραση: Γ.Σ.
