Χρονολόγιο
15ος αι – Άφιξη των Πορτογάλων. Στις ακτές εγκαθίστανται φυλές, όπως οι Εβέ από τη Νιγηρία και το Μπενίν, οι Μίνα και οι Γκουίν από την Γκάνα.
16ος αιώνας – Εμπόριο σκλάβων• φυλές του νότου όπως οι Μίνα δουλεύουν για τους Ευρωπαίους και πωλούν ως σκλάβους μέλη των φυλών του Βορρά, όπως τους Καμπγιέ.
1884 – Οι Γερμανοί κλείνουν συμφωνία με τον τοπικό αρχηγό και αναπτύσσουν καλλιέργειες κακάο, καφέ και βαμβάκι. Το Τόγκο αποκτά την καλύτερη υποδομή αυτού του είδους στην Αφρική.
1914 – Μετά την ήττα της Γερμανίας στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, το Λομέ περνάει στα χέρια της Βρετανίας.
1919 – Η Κοινωνία των Εθνών παραχωρεί στη Γαλλία τα δύο τρίτα της πρώην γερμανικής αποικίας (που αντιστοιχούν στο σημερινό Τόγκο). Το ένα τρίτο παραμένει βρετανικό.
1946 – Το γαλλικό Τόγκο υπό την κηδεμονία του ΟΗΕ.
1956 – Το βρετανικό Τόγκο ενσωματώνεται στη Χρυσή Ακτή (σημερινή Γκάνα).
1958 – Πρώτες εκλογές υπό την επιτήρηση του ΟΗΕ. Πρόεδρος αναλαμβάνει ο Σιλβάνους Ολύμπιο, που είχε συγκεντρώσει γύρω του τους υποστηρικτές της ανεξαρτησίας.
1960 – Επίσημη ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του γαλλικού Τόγκο.
1963 – Πραξικόπημα και δολοφονία του Ολύμπιο. Αναλαμβάνει ο γαμπρός ου, Νικολά Γκρουνίτζκι.
1967 – Πραξικόπημα. Ο Γκρουνίτζκι εγκαταλείπει τη χώρα. Πρόεδρος αναλαμβάνει ο νεαρός αντισυνταγματάρχης Ετιέν Εγιαντέμα.
1969 – Ο Εγιαντέμα ιδρύει το RPT (Συνασπισμός του Τογκολέζικου Λαού) και κηρύσσει παράνομα τα υπόλοιπα κόμματα. Κυριότερος αντίπαλός του ο Ζιλκρίστ Ολύμπιο, γιος του Σιλβάνο, με το UFC (Ένωση Δυνάμεων της Αλλαγής).
1979 – Με αναθεώρηση του συντάγματος ο πρόεδρος αποκτά όλες τις εξουσίες. Ο Εγιαντέμα εκλέγεται πρόεδρος το 1986, το 1993, το 1998 και το 2003.
1990-1997 – Περίοδος ταραχών. Εκατοντάδες χιλιάδες Τογκολέζοι καταφεύγουν στην Γκάνα και το Μπενίν. Ο Εγιαντέμα δεσμεύεται για μετάβαση σε πολυκομματική δημοκρατία.
1992-1993 – Η Γαλλία διακόπτει τη στρατιωτική συνδρομή και οποιουδήποτε είδους συνεργασία με το Τόγκο, με εξαίρεση την ανθρωπιστική βοήθεια. Το αυτό και η Ε.Ε., λόγω του «δημοκρατικού ελλείμματος».
2005 – Ο Ετιέν Εγιαντέμα πεθαίνει, μετά από 37 χρόνια στην εξουσία. Αναλαμβάνει ο γιος του Φορ Γκνασίνγκμπε με τη συγκατάθεση της βουλής. Ξεσπούν βίαιες ταραχές, η διεθνής κοινότητα μιλά για πραξικόπημα και ο Φορ παραιτείται και θέτει υποψηφιότητα για τις προεδρικές εκλογές, την ίδια χρονιά. Κερδίζει με 60%, με αντίπαλο τον Μπομπ Ακιτάνι του UFC. Η αντιπολίτευση καταγγέλλει μαζική νοθεία, οι ταραχές συνεχίζονται. Αρκετές εκατοντάδες νεκροί και χιλιάδες πρόσφυγες σε Μπενίν και Γκάνα.
2006 – Υπό την πίεση της Αφρικανικής Ένωσης και με μεσολάβηση της Μπουρκίνα Φάσο ο Φορ δέχεται να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με την αντιπολίτευση.
Οι εκλογές του 2007
Οι διαπραγματεύσεις καταλήγουν στις 20 Αυγούστου 2006 στην «Καθολική Πολιτική Συμφωνία» που υπόγραψαν η κυβέρνηση, πέντε κόμματα της αντιπολίτευσης (μεταξύ αυτών και το UFC), και δύο οργανώσεις πολιτών. Η συμφωνία προβλέπει κυβέρνηση εθνικής ενότητας -που δημιουργήθηκε με πρωθυπουργό από την αντιπολίτευση (DCPA)-, συνταγματικές και θεσμικές μεταρρυθμίσεις για ενίσχυση του κράτους δικαίου και διεξαγωγή ελεύθερων εκλογών για σχηματισμό νέας βουλής. Θα είναι οι πρώτες βουλευτικές εκλογές με διαφάνεια και ελευθερία που θα αφορά όχι μόνο τη συμμετοχή των κομμάτων, αλλά και τα ΜΜΕ τα οποία για πρώτη φορά είχαν δικαίωμα να καλύψουν προεκλογική εκστρατεία.
Η προετοιμασία για τις βουλευτικές εκλογές υποστηρίχθηκε από πρόγραμμα του ΟΗΕ, όσον αφορά την τεχνική υποδομή (μηχανογράφηση, δημιουργία εκλογικών καταλόγων) αλλά και την εκστρατεία ευαισθητοποίησης των Τογκολέζων που διενήργησαν διάφορες ΜΚΟ.
Οι εκλογές διεξήχθησαν στις 14 Οκτωβρίου 2007 με τη συμμετοχή δέκα κομμάτων. Το σύστημα της απλής αναλογικής σε επίπεδο περιφέρειας έδινε ήδη μεγάλο, και τελικά καθοριστικό, πλεονέκτημα στο RPT. Σε ένα γενικότερο κλίμα σιωπηρής έντασης και με σχεδόν 95% συμμετοχή, το RPT θριαμβεύει στον Βορρά της χώρας και κερδίζει συνολικά 50 από τις 87 έδρες της βουλής. Το UFC σημειώνει συντριπτική νίκη στο Νότο, παίρνει όμως μόνο 27 έδρες. Μεγάλα τμήματα της αντιπολίτευσης απαιτούν εκ νέου καταμέτρηση ψήφων, η οποία όμως δεν γίνεται.
Ωστόσο, αυτό που κατά γενική ομολογία αποκάλυψαν οι βουλευτικές εκλογές του Οκτωβρίου είναι αυτό που οι ίδιοι οι Τογκολέζοι αποκαλούν «πολιτικό αναλφαβητισμό» τους. Ήταν εμφανές ότι σε προγραμματικό επίπεδο οι διαφορές των κομμάτων της αντιπολίτευσης μεταξύ τους αλλά και με το κυβερνών κόμμα ήταν μηδαμινές –τα περισσότερα μάλιστα δεν ανακοίνωσαν καν πρόγραμμα. Το «Υγεία, Παιδεία, Ανάπτυξη» ήταν το κοινό σύνθημα όλων, συν «Αλλαγή», «Όχι στην Ατιμωρησία» για μερικούς της αντιπολίτευσης. Ανύπαρκτη σχεδόν είναι και η οργανωτική υποδομή των κομμάτων, με αποτέλεσμα τα περισσότερα να βασίσουν την προεκλογική τους εκστρατεία σε πρωτοβουλίες των οπαδών τους, οι οποίοι συνήθως αναλάμβαναν και τα αντίστοιχα έξοδα. Εξαίρεση αποτελεί το RPT που είναι οργανωμένο σε ολόκληρη τη χώρα και, ως ένα βαθμό, το UFC που όμως επικρίνεται γιατί δεν εκμεταλλεύτηκε ούτε την αναμφισβήτητη δύναμή του ούτε την υποστήριξη που είχε δεχθεί κατά καιρούς (και από τον Μιτεράν), για να επενδύσει στη δημιουργία πολιτικής ταυτότητας και ισχυρής κομματικής βάσης.
Φυλή, τοπικισμός και ψήφος
Είναι γεγονός ότι RPT έχει πολύ στενές συγγένειες με τη φυλή Καμπγιέ του Βορρά, η οποία σε μεγάλο βαθμό στελεχώνει και τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας, ενώ το UFC με τις φυλές του Νότου και τον πληθυσμό της ευρύτερης περιοχής του Λομέ. Είναι επίσης γεγονός ότι και προεκλογικά ο ρόλος των παραδοσιακών αρχηγών στα χωριά ήταν εξαιρετικά σημαντικός. Επιπλέον, το εκλογικό σύστημα είχε ως συνέπεια να αντικατοπτριστεί στο αποτέλεσμα μια διαίρεση Βορρά – Νότου, τόσο έντονη που είναι αδύνατον να περάσει απαρατήρητη. Το UFC κατήγγειλε ότι «για να κερδίσει τις έδρες του Βορρά, το RPT έπαιξε επικίνδυνα με τον τοπικιστικό χάρτη και κατασκεύασε μια τεχνητή πολιτική διαίρεση». Οι επικριτές του υποστηρίζουν ότι και το ίδιο συντηρεί αυτή την, ανύπαρκτη επί της ουσίας, διαίρεση, που θα το βοηθήσει να κερδίσει κάποια στιγμή τη μονομαχία με το RPT, ή έστω να εξασφαλίσει συμμετοχή σε κυβέρνηση «εθνικής ενότητας».
Τα γεγονότα τους επιβεβαιώνουν: αρχές Νοεμβρίου το UFC ξεκίνησε τις διαπραγματεύσεις για τη συμμετοχή του στη νέα κυβέρνηση, προβάλλοντας το επιχείρημα ότι αφού με την παρουσία του στη βουλή ούτως ή άλλως νομιμοποιεί την κυβέρνηση του RPT, γιατί να μην συμμετάσχει και σε αυτή, προσπαθώντας να επηρεάσει την πολιτική της.
Στον δημόσιο διάλογο περί «φυλετικής ψήφου», πάντως, οι Τογκολέζοι που αρνούνται την ισχύ αυτής της άποψης φαίνεται να είναι όσοι βλέπουν πέρα από το δίπολο RPT - UFC. Προβάλλεται έντονο το αίτημα για πολιτική παιδεία και ουσιαστική αντιπολίτευση που θα έρθει σε ρήξη και δεν θα προθυμοποιείται να συνεργαστεί με το πρόσχημα της φυλετικής / εθνικής ενότητας. Η πλευρά αυτή όμως δεν εκφράζεται έντονα στον κομματικό χάρτη της χώρας.
Εκδημοκρατισμός
Η εντονότατη παρουσία διεθνών παρατηρητών (Αφρικανική Ένωση, Ε.Ε., ΟΗΕ, Διεθνής Οργανισμός Γαλλοφωνίας και πολλών άλλων) αλλά και παρατηρητών τογκολέζικων ΜΚΟ είχε όντως δώσει ελπίδες στους αντιπάλους του RPT. Το μέγεθός τους φάνηκε από το μέγεθος της απογοήτευσης και της δυσαρέσκειας που εκφράστηκε έναντι των αποστολών εκλογικής παρατήρησης μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων. Ο περιορισμός της παρατήρησης στη γραφειοκρατική κυρίως όψη της εκλογικής διαδικασίας και το, τουλάχιστον επιφανειακά, ήρεμο κλίμα της προεκλογικής περιόδου, δικαιολόγησαν την αξιολόγηση των εκλογών ως «διαφανών και ελεύθερων». Οι διάφορες ανακοινώσεις όμως, σχολιάζει η αντιπολίτευση, δεν αναφέρονταν στις πρακτικές επηρεασμού, εκφοβισμού και εξαγοράς ψήφων που εφαρμόστηκαν, επικυρώνουν ένα αποτέλεσμα που δεν αντιστοιχεί στην πραγματικότητα και, κυρίως, δεν συμβάλλουν στην προώθηση του εκδημοκρατισμού, τον οποίον επιθυμεί σχεδόν το σύνολο του λαού, ακόμα και τμήματα του RPT.
«Ασχολήθηκαν κυρίως [οι παρατηρητές] να νομιμοποιήσουν τη διαδικασία, για να ξεμπλοκάρουν τα κονδύλια της Ε.Ε. και τα υπόλοιπα γρανάζια που συνδέονται μαζί της», καταγγέλλουν οι Τογκολέζοι της Διασποράς. Αυτήν την άποψη περίπου εκφράζουν και όσοι θεωρούν ότι η συνολική διαδικασία εκδημοκρατισμού που εφαρμόζεται αποτυγχάνει να ενσωματώσει τις συγκεκριμένες συνθήκες της χώρας.
Οι κυρώσεις που είχαν επιβληθεί από την Ε.Ε. το 1993 άρθηκαν στις 29 του περασμένου Νοέμβρη. Η χώρα θα χρηματοδοτηθεί από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης με 120 εκατομμύρια ευρώ, για την περίοδο 2008-2016.
Πρωτεύουσα: Λομέ
Έκταση: 56.785 km²
Πληθυσμός: 6.150.000
ΑEΠ: 2,16 δισ., ανά κάτοικο 352 δολ.
Θρησκείες: ανιμιστές (70%), χριστιανοί (20%), μουσουλμάνοι (10%)
Εθνότητες: 37 εθνικές ομάδες
Γλώσσες: Τα γαλλικά είναι η επίσημη γλώσσα της χώρας. Επίσης μιλιούνται 4 τοπικές γλώσσες και 50 αφρικανικές διάλεκτοι.
Οικονομία: Η γεωργία αποτελεί τη βασική πηγή εισοδήματος και στην καλλιέργεια τροφίμων απασχολείται το 65% του εργατικού δυναμικού, το υπόλοιπο 35% περίπου στις καλλιέργειες κακάο, καφέ, βαμβακιού και στα μεταλλεία φωσφορικών αλάτων –το Τόγκο είναι πέμπτο στον κόσμο στην παραγωγή τους. Το λιμάνι του Λομέ είναι το μόνο βαθύ λιμάνι της περιοχής και εξυπηρετεί πολλές γειτονικές χώρες.
